تصحیح انتقادی دیوان نظام استرآبادی با مقدمه و تعلیقات

نظام استرآبادی از شعرای قرون 9 و 10 ه.ق و متولّد استرآباد است. وی شاعری است که مداح اهل بیت بوده و قصاید غرّایی در وصف امام علی (ع) و اهل بیت دارد. نیز قصایدی در مدح امرا و حکمای عهد تیموری در دیوانش وجود دارد. زبان شعری قوی، خلق تصاویر بدیع و خلاقانه و عشق و علاقه به اهل بیت علیهم السلام از دلایل انتخاب این دیوان برای تصحیح بود. این تصحیح با پنج نسخه انجام شده است. این نسخ از کتابخانه ها ی مجلس شورای اسلامی، سپهسالار و ملی تهیه شده اند. نسخه ی اساس که از کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی به دست آمد، متعلق به قرن 10 ه.ق است و کمتر از نیم قرن پس از فوت شاعر کتابت شده-است. این رساله به سه بخش تقسیم می شود. نخست: مقدمه، که شامل زندگینامه ، سبک شناسی، تأثیر نظام از شعرای پیشین، شباهت های شعر نظام با شعرای سبک هندی و معرفی نسخ می شود. در بخش دوم دیوان اشعار قرارگرفته است و در بر دارنده ی صد و بیست و چهار قصیده، یازده ترکیب بند، یک ترجیع بند، هشتاد و یک قطعه، هشت غزل و چهل و یک رباعی است. دیوان نظام در نسخه اساس به دو جلد مجزا تقسیم شده-است که در یک مجلد گردآوری شده اند. جلد نخست اختصاص به مدح ائمه دارد و جلد دوم در مدح حکام و موضوعات دیگر است؛ اما در این تصحیح قصاید بدون توجه به موضوع و براساس حروف الفبا تنظیم شده اند. در بخش سوم تعلیقات درج شده است. شرح ابیات دشوار، نام بحور عروضی، توضیح اشارات و تلمیحات، توضیح آرایه های ادبی پیچیده و دشواری های دستوری، فهرست نامها و جایها و فهرست لغات دشوار در این بخش به چشم می خورد.